Δευτέρα 17 Μαΐου 2010

Γεωπεριβαλλοντικά – Γεωμυθολογικά μονοπάτια της Βοιωτίας: Κοιλάδα των Μουσών, Άσκρη

Το πρωί της Παρασκευής, 30-4-2010, εμείς τα παιδιά της περιβαλλοντικής ομάδας των Ε2 και Στ1 του 4ου Δημοτικού Σχ Λιβαδειάς, με την υπεύθυνη του προγράμματος, Μπάρλα–Νιαβή Βασιλική, τη δασκάλα κ
.Πλατανιά Αρχοντούλα και το δάσκαλο κ.Κωτή Βασίλη ξεκινήσαμε να επισκεφτούμε την Κοιλάδα των Μουσών. Ακολουθώντας το δρόμο Λιβαδειάς– Θήβας και φτάνοντας στην Αλίαρτο στρίψαμε και πήραμε τον ανηφορικό δρόμο για Άσκρη, την πατρίδα του μεγάλου μας ποιητή Ησίοδου. Φτάνοντας εκεί αφήσαμε το λεωφορείο και πήραμε το χωμάτινο δρόμο που διασχίζει την Kοιλάδα των Μουσών.
Το απαλό αεράκι της κοιλάδας μας δρόσιζε και έτσι ο περίπατός μας ήταν ευχάριστος. Καθώς προχωρούσαμε βλέπαμε αμπέλια δεξιά και αριστερά του δρόμου. Η Άσκρη φημίζεται για το καλό της κρασί. Όπως λέει η μυθολογία, οι πρώτοι οικιστές της Άσκρης ήταν οι δυο δίδυμοι γίγαντες Αλωάδες, ο Ώτος ( που το όνομά του προέρχεται από το ρήμα ωθέω= α
λωνίζω τα σιτηρά) και ο Εφιάλτης ( το όνομά του έχει τις ρίζες του στο ρήμα εφάλλομαι = πατάω σταφύλια). Ήταν δυο γίγαντες με πρωτοφανή σωματική διάπλαση και θεωρούνταν αγροτικοί δαίμονες, οι οποίοι αργότερα ανακηρύχτηκαν ήρωες της γεωργίας.
Το τοπίο ήταν υπέροχο, πανέμορφα χρωματιστά αγριολούλουδα σκορπίζανε τα αρώματά τους και πλημμύριζαν τις αισθήσεις μας. Συντροφιά μας σε όλη τη διαδρομή είχαμε το χαρούμενο κελάηδισμα των φτερωτών μας φίλων, των πουλιών.

Αν και ελάχιστα απομεινάρια του ένδοξου παρελθόντος έχουν απομείνει νιώθαμε τη μαγευτική ενέργεια του τόπου που ενέπνευσε τις Μούσες. Οι Εννέα Μούσες ήταν κόρες του Δία και της Μνημοσύνης και βασίλευαν στο μέγα και άγιο βουνό, τον Ελικώνα, και έστηναν χορό γύρω από τις πηγές Αγαννίπη και Ιπποκρήνη και λούζονταν στα νερά των ποταμών Ολμειού και Περμησού.
Οι εννιά μούσες, Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Ερατώ, Τερψιχόρη, Πολύμνια, Ουρανία Καλλιόπη, περνούσαν τον περισσότερο καιρό του
ς με τον Μουσαγέτη Απόλλωνα. Αυτός έπαιζε τη λύρα του και ολόγυρά του κάθονταν οι Μούσες τραγουδώντας και παίζοντας και αυτές μουσικά όργανα.
Ήταν θεότητες της ποίησης, της μουσικής, του χορού, της λογοτεχνίας. Αργότερα της αστρονομίας και της φιλοσοφίας. Οι Μούσες ήταν οι πρώτες δασκάλες των Καλών Τεχνών.
Η ιστορία του ιερού άλσους των «Ελικώνιων» Μουσών, άρχισε τον 6ο αιώνα π.Χ. Μεγάλη ακμή γνώρισε τον 3ο αιώνα π.Χ. και μετά, χάρη στη γιορτή των Μουσείων, που ιδρύθηκαν και οργανώνονταν κάθε πέντε χρόνια από τους Θεσπιείς στο χώρο αυτό. Ποιητές και μουσικοί από όλη την Ελλάδα έπαιρναν μέρος στους αγώνες. Αγωνίζονταν στη σάλπιγγα, την επική ποίηση, τη ραψωδία, την κιθάρα, τον αυλό, τη σατυρική ποίηση, την υποκριτική τραγωδίας και κωμωδίας.
Το 2ο και 1ο αιώνα π.Χ. προστέθηκαν ακόμη στον κατάλογο αγώνες εγκωμ
ίων για το Ρωμαίο αυτοκράτορα και ονομάζονταν πλέον «Μεγάλα Καισάρεια».
Οι νικητές των αγώνων αφιέρωναν τα έπαθλά τους, κυρίως τρίποδες, στο ιερό. Ανάμεσά τους ήταν στημένος κι ο τρίποδας του ποιητή Ησίοδου ως ανάμνηση της νίκης του σε μουσικό αγώνα στη Χαλκίδα, καθώς και ο ανδριάντας του.
Σήμερα ο επισκέπτης έχει να δει λίγες μόνο σκόρπιες «πέτρες», μάρτυρες του ένδοξου παρελθόντος.
Τα σημαντικότερα μνημεία στην Κοιλάδα των Μουσών ήταν:
Το θέατρο, που χρονολογείται από τα τέλη του 3ου αι. π.Χ. Οι θεατές κάθονταν σε υποτυπώδεις σειρές καθισμάτων, σκαμμένες στην πλαγιά του βουνού.
Η μακρά ιωνική στοά, μήκους 96,70μ. που προοριζόταν για
τη στέγαση των αναθημάτων (δώρων).
Ο ναΐσκος ή βωμός των Μουσών. Ήταν ένα ορθογώνιο κτήριο μικρών διαστάσεων. Φτιάχτηκε την ίδια εποχή με το θέατρο και τη στοά.
Τα βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών. Το 1899 βρέθηκαν εννέα βάθρα αγαλμάτων των Μουσών, από τα οποία τα πέντε καλύτερα διατηρούμενα είχαν χαραγμένα πάνω τους πέντε ονόματα Μουσών και επιγράμματα, έργα του ποιητή και γλύπτη Ονέστου.
Ο τετράγωνος πύργος της Άσκρας του 4ου αιώνα π.Χ. και βρί
σκεται στο ψηλότερο σημείο του δύσβατου λόφου Πυργάκι.
Στον γυρισμό πήραμε το δρόμο που βρίσκεται κατά μήκος του Περμησού ποταμού, εκεί που έλουζαν οι Μούσες το «ατάλικο κορμί τους» όπως λέει και ο
Ησίοδος στη Θεογονία του. Δροσιστήκαμε στη «Μεσιανή» πηγή και πήραμε το δρόμο για την Άσκρη. Φτάνοντας στην όμορφη πλατεία του χωριού είδαμε την προτομή του ποιητή Ησίοδου, στον οποίο οι Μούσες του έδωσαν το χάρισμα της ποίησης και έγραψε δυο μεγάλα έργα, «Θεογονία» και «Έργα και Ημέραι», και άλλα μικρότερα.
Στη «Θεογονία», ο ποιητής αφηγείται τη δημιουργία του κόσμου, τη διαδοχή των θεοτήτων και τις μεταξύ τους συγγενικές σχέσεις, τα γενεαλογικά τους δέντρα.
Το έργο του «Έργα και Ημέραι», είναι ένας ύμνος στην εξουσία και τη δικαιοσύνη του Δία. Μέσα από τις περιγραφές της καθημερινής ζωής σε ένα μικρό χωριό της Βοιωτίας, ο Ησίοδος μας παρέχει ανεκτίμητες πληροφορίες για τη ζωή των αγροτών της εποχής του.

Το οδοιπορικό μας στην κοιλάδα των Μουσών είχε πια ολοκληρωθεί. Βαδίσαμε στα χνάρια των Μουσών και του Ησίοδου και θαυμάσαμε την ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης. Με τη φαντασία μας ταξιδέψαμε στον χρόνο, στη μαγευτική εποχή που εδώ υπήρχαν οι Μούσες και τελούνταν τα Μουσεία. Φεύγοντας από τον ιερό αυτό χώρο των προγόνων μας, όλοι είχαμε πάρει μεγάλη ενέργεια και ζωντάνια και είμαστε χαρούμενοι…